Abdullah Karatigin

ABDULLAH KARATİGİN, gazneli komutan (XI. yy.). Sultan Mesut döneminde salan gaziyan rütbesine yükseldi. Dandanakan savaşı'na katıldı (1040); yenilgiden sonra Sultan Mesut'a bağlı kalan birkaç kişiden biriydi.

Abdullah Bin Zübeyr

ABDULLAH BİN ZÜBEYR, arap komutan (Medine 622-Mekke 692). Hicretin birinci yılında Medine'de doğan ilk çocuk olmasıyla tanınır. Babası Peygamber'in halasının oğlu, kendisi Ebubekir’in torunu ve Ayşe'nin yeğenidir. Babasıyla birlikte Yermuk savaşına (635) ve Mısır'ın, Kuzey Afrika’nın fethine katıldı. Horasan seferinde bulundu (651). Kuran'ın derlenmesiyle görevlendirilen kurulda yer aldı. Hilafet kavgalarında Osman’ı savunanlar arasındaydı. Cemel vakası’nda (656) teyzesi Ayşe'nin piyade kuvvetlerine komuta etti. Muaviye'den sonra oğlu Yezit’in halifeliğine karşı çıktı. AliYıin oğlu Hüseyin ile Mekke’ye kaçtı. Üzerine gönderilen kardeşi Amr bin Zübeyr'i yendi ve öldürttü. Hüseyin'i Mekke'den uzaklaştırarak Irak'a gitmek zorunda bıraktı. Hüseyin'in Kerbela'da öldürülmesi üzerine Mekke’de halifeliğini ilan etti. Önce Mekke, sonra bütün Hicaz halkı tarafından halife tanındı. Yezit'in gönderdiği kuvvetlerce Mekke’de kuşatıldı. Yezit’in ölümü üzerine kuşatma kaldırıldı. Bu durumdan yararlanarak halifeliğinin tanınması için Suriye, Irak, Orta Arabistan’a elçiler gönderdi Yandaşı Dahhak el-Fihri ile kardeşi Musab Irak'ta Emeviler'e yenilince, etkinliği Mekke ile sınırlı kaldı. Emevi halifesi Abdülmelik'in Haccac komutasında gönderdiği orduya karşı altı ayı aşkın Mekke’de direndiyse de kuşatma sırasında öldü, Mekke düştü.

Abdullah Bin Yasin

ABDULLAH BİN YASİN, İslam bilgini ve komutan (?-? 1059). Eğitimini Fas'ta gördü. Sanhaca Berberilerinin önderi Yahya bin İbrahim’in çağrısı üzerine, İslam dinini yaymak amacıyla onlara katıldı. Bazı arkadaşlarıyla Senegal ırmağı karşısındaki bir adaya geçti. Burada ribat denilen bir müstahkem mevki kurdu. Bir tür üs olan ribat’tan çıkarak İslamlığı yayan din savaşçılarına, bu addan esinlenilerek Murabitun (Murabıtlar [Ribat'ta oturanlar]) denildi.Murabıtların önderi sayılan Abdullah bin Yasin, Atlas okyanusu kıyılarında giriştiği fetihler sırasında savaşırken öldü.

Abdullah Bin Tahir

ABDULLAH BİH TAHİR, abbasi devlet adamı ve komutan (? 798-Horasan 844). Halife Memun’a önemli hizmetlerde bulundu. Onu, Emin’e karşı yürüttüğü mücadelede destekledi. Rakka ile Mısır arasındaki bölgeye, daha sonra da Mısır’a vali atandı (822). Mısır’daki karışıklıkları bastırdı. Kardeşi Talha bin Tahir ölünce, onun yerine Horasan valiliğine getirildi (828). Taberistan bölgesinde çıkan ayaklanmayı bastırarak ülkede düzeni sağladı. Görevini, halife Mutasım ve Vasık dönemlerinde de sürdürdü. Sanatçı ve bilginleri korudu.

Abdullah Bin Sad

ABDULLAH BİH SAD, arap yönetici ve komutan (? - Eskalan ya da Remle 676/677). Halife Osman'ın sütkardeşi. Emeviler'in önde gelenleri arasında yer aldı. Asıl işi maliyecilikti. Peygamber’in vahiy kâtipliğini yaptı. Bir ara İslamlıktan döndü ve vahyi, kendi dilediği gibi bozup değiştirdiğini övünerek söylediği için Hz. Muhammet'in öfkesini çekti. Öldürülmekten Osman'ın araya girmesiyle kurtuldu, yeniden İslamlığa döndü. Halife seçilişinde Osman’ı destekledi. Mısır'ın fethine katıldı. Osman döneminde Mısır valiliğine getirildi (645/646). Başarılı yönetimiyle Mısır'ın, mâliyesini düzeltti, gelirini artırdı. Müslümanlarla Sudan arasındaki ilişkileri düzene soktu. Bizans'ın Afrika eyaletlerine başarılı akınlar düzenledi; Kartaca’yı aldı (647/648). Zatu'us-Savari deniz savaşında Bizans donanmasını ağır yenilgiye uğrattı. Halifeye karşı başlatılan ayaklanmalarda Osman'ı destekledi ve ona yardım etmek için Mısır’dan ayrıldı. Yolda halifenin öldürüldüğünü öğrenince Muaviye’ye katıldı. Sıffin savaşından önce öldü.

Abdullah Bin Revaha

ABDULLAH BİN REVAHA, arap komutan, sahabeden (? - Mute 629). Hz.Muhammet'in savaşlarına katıldı. Cesaretiyle ün kazandı. Bedir seferine giden Peygamber tarafından Medine'nin yönetimime görevlendirildi. Peygamber’in vahiy kâtiplerindendi. Mute savaşı'nda şehit oldu.

Abdullah Bin Hazım

ABDULLAH BİN HAZIM, arap komutan ve vali (?-? 692). Sahabeden sayıldığında on sekiz yaşındaydı. Abdullah bin Amir’in Horasan seferine katıldı (651), Basra valisi oldu, Belh ve Sistan’ın fethiyle görevlendirildi. İki kez Horasan valiliğine atandı (661-665, 683-691). Yezit döneminde (680-683) halifelik iddiasıyla ayaklanan Abdullah bin Zübeyr'in yanında yer aldı. Abdülmelik’in para karşılığında kendisine katılma önerisini reddetti. Bunun üzerine başlayan savaşta yenildi, savaş alanında öldü.

Abdullah Bin Amir

ABDULLAH BİH AMİR, arap komutan ve vali (? 626-Mekke 680). Halife Osman'ın amcasının oğlu. Basra valiliğine getirildi (649). İran'ın büyük bir bölümünü ele geçirdi. Horasan ve Sicistan’ı aldı. Osman’ın öldürülmesi üzerine, öcünü almak için halife Ali’ye karşı Ayşe’nin yanında yer aldı ve ona parasal destek sağladı. Ayşe, Cemel vakasında yenilince Şam’a kaçtı. Muaviye tarafından yeniden Basra valiliğine getirildi (662), 665'te görevinden alındı.

Abdullah Bin Ali

ABDULLAH BİN ALİ, abbasi komutan (? 712-Basra 764). İlk abbasi halifesi Ebülabbas es-Saffah ve halife Ebu Cafer Mansur’un amcası. Son emevi halifesi Mervan II’nin kesin yenilgiye uğratıldığı savaşta komutandı. Şam'ı ve Filistin'i aldı. Emevilere kaşı zalimce davranışları Suriye'de ayaklanmaya neden oldu. Bu ayaklanmayı bastırdıktan sonra, Suriye' ye vali atandı. Halifelik iddiasında bulundu. Komutası altında tutamayacağını anladığı Ebu Müslim yandaşı 17 000 askeri öldürttü. Bizans’a karşı hazırlanmış kuvvetlerle Ebu Müslim’in üzerine yürüdü. Nusaybin yakınlanndaki savaşta yenilince Basra valisi olan kardeşine sığındı. Kardeşinin ölümünden sonra yedi yıl hapis yattı. Kasten götürüldüğü, çökmekte olan bir evin enkazı altında kalarak öldü.

Abdullah Bin Abdülmelik

ABDULLAH BİN ABDÜLMELİK, emevi komutan (? 680-Hire 750). Halife Abdülmelik’in oğlu. Bizanslılarla savaştı (700). Muhammet bin Mervan ile birlikte İbni Eşas ile savaşan Haccac'a yardım etmekle görevlendirildi (701 ). Deyr ül-cemâcim görüşmelerine katıldı. Sonra Bizanslılarla savaştı, Masisa'yı (Misis) aldı (703). Abdülaziz bin Mervan'ın ölümü üzerine Mısır valiliğine atandı (704). Öncülünün atadığı memurları görevden aldı. Divan toplantılarında arapçayı zorunlu kıldı. Kötü yönetimi nedeniyle azledildi. Devletin malını kendi çıkarları için kullanmakla suçlandı (713). Abbasiler döneminde Hire’de öldürüldü.

Abbas Bin Velit

ABBAS BİN VELİT, emevi komutan (?-Harran 750). Halife Velit I’in oğlu. Bizanslılarla yapılan savaşlarda ün kazandı. Velit'in halifeliğinin ilk yıllarında, amcası Mesleme ile birlikte Kapadokya'nın önemli kalelerinden Tuvana'yı ele geçirdi (707). Bir yıl sonra Yalvaç'ı aldı. Irak valisi Yezit bin Muhalleb’in ayaklanmasını bastırdı. Velit II halife olunca, halifelik davasında bulunan kardeşi Yezit’e biat etti. Mervan II tarafından hapsedildiği Harran’da öldü.

Abbas Bin Muhammet

ABBAS BİN MUHAMMET, abbasi komutan (738-? 802). Halife Ebülabbas es-Saffah ve Ebu Cafer el-Mansur’un kardeşi. Malatya'nın ele geçirilmesine katıldı (756). Elcezire (Mezopotamya) valiliğine atandı (759-772). 775'te halife Mehdi' nin Anadolu’ya gönderdiği ordunun komutanı olarak büyük başarı kazandı.

Abbas Bin Memnun

ABBAS BİN MEMUN, abbasi komutan (?-Menbiç 838). Halife Memun'un oğlu. Elcezire (Mezopotamya) valiliği yaptı. Bizanslılarla savaşlarda ün kazandı. Mutasım’ın halifeliğine karşı, hilafet davasında bulunmaya kışkırtıldıysa da kabul etmedi. Mutasım’a karşı hazırlanan suikast girişiminden sorumlu tutuldu, hapsedildiği Menbiç’te öldü.