Aachen

AACHEN,  Almanya'da kent. Rheinland-North Westfalen’in güneyinde, Belçika ve Hollanda sınırları yakınında; 257 000 nüfus. Kömür (taşkömürü ve özellikle linyit) yataklarının yakınında yeralan Aachen, bir yönetim, ticaret, kültür (yüksek okullar) ve kaplıca merkezidir, Ayrıca kentte çeşitli sanayi dalları (dokuma, demiryolu gereçleri, elektrikli gereler lastik, besin) bulunur.

•    TARİH. Romalılar döneminde de kent olan Aachen, Charlemagne'ın uzun süre kaldığı yerlerden biriydi. Charlemagne kenti genilietti ve bir katedral yaptırdı. İmparatorluk kenti Aachen, "Roma krallarının taç giydiği geleneksel yer olarak kaldı; 1356'daki Altın yasasıyla, imparator ünvanı daha önce Frankfurt'ta seçilen adaylara Aachen'de verilmeye başladı. 1792 ve 1794'te Fransızlar tarafından alınan, Roer yönetim bölgesinin merkezi olan, 1815'te Prusya'nın eline geçen kent, 1918'den sonra fransız-belçika birliklerince işgal edildi; kentin büyük bölümü İkinci Dünya savaşı’nda yıkıldı.
     Aachen’de Charlemagne ve Louis I birçok konsil düzenledi; Kutsal İmparatorluk döneminde, kentte, 11 sinod ve 7 diyet toplandı. Ayrıca kentte imzalanan iki antlaşmayla (mayıs 1668 ve ekim 1748'de), intikal savaşı ve Avusturya Veraset savaşları sona erdi. 1818'de Aachen’de toplanan kongrede, Fransa' nın işgaline son verilmesine ve Louis XVIII yönetiminin Kutsal ittifak’a katılmasına karar verildi.

•    GÜZEL SANATLAR. En ünlü anıt, katedraldir. Mimar Metz’li Eudes'in Bizans geleneğine göre merkezi planda ve tribünlü olarak yaptığı Charlemagne’ın Pfalz capellasına (796-805), XIV. ve XV. yy.'larda gotik üslubunda büyük bir koro (ilginç heykeller) ve capellalar eklendi. 1884 onarımlarında merkezi kubbenin mozaikleri tümüyle yenilendi. Sütun başlıkları ve parmaklıklarıyla alttaki iki kat, kapı sundurması ve bronz kapı kanatları karolenjler döneminden kalmadır. Hazine (kuyumculuk).
     Öteki yapılar: XIV.yy.'da, Charlemagne'ın sarayının kalıntıları çevresinde yapılan ve birçok onarımdan sonra günümüze ulaşan belediye sarayı ("Taç Giyme salonu' nda A. Rethel’in fresklerinden parçalar); çok değişime uğramış ve onarılmış ortaçağ kiliseleri; mimar Johann Joseph Couven’a (1701-1763) ya da oğlu Jakob'a mal edilen (1735-1812) yapılar (Altes Kurhaus, eski hamamlar).
     Müzeler: Suermondt (ortaçağ heykelleri; Holanda, flamand, alman okullarından resimler; sanat yapıtları); Couven (Jakob Couven'in yaptığı bir evde: Aachen burjuva yaşamının canlandırılması); eski bir şatoda (Burg Frankenberg) kentin tarihçesi; Yeni Galeri (çağdaş sanat).

•    MÜZİK. Aachen VIII. yy.'dan başlayarak müzik yaşamının odağı olmuştur: Charlemagne, Schola Palatina'yı (saray okulu) burada kurdu. Dodecachordon adlı yapıtında Glarean, aachenlı çoksesli müzik ustalarının adlarını sayar: Adam Luyr, Thomas Tzamen, orgcu Richard Mangon, çok geniş bir repertuvarı olan capella koro başkanı Jean Mangon Köln’le birlikte Rhein Festivali’nin yeri olarak seçilen Aachen’de XIX. yy.'m en büyük sanatçıları ve bestecileri, seslerini duyurdular. Katedralin müzik okulunda öğretimin temelini gregoryen ilahileriyle Rönesans’ın çoksesli sanatı oluşturur. Aachener Madrigalchor (Aachen Madrigal Korosu) ise Almanya’nın en ünlü topluluklarındandır.

Aachen Savaşı